Op de laatste dag van het bijzondere Wahyu Pusaka Festival vroeg een bezoeker mij: hebben jullie in de familie ook een pusaka in jullie bezit? Ik wilde bijna ontkennend antwoorden, maar liet de nieuwe indrukken van het weekend even bezinken. Misschien toch wel?
Een pusaka is een waardevol erfstuk wat binnen de familie van (meestal) vader op zoon wordt doorgegeven. De aandacht die de voorouders het voorwerp hebben gegeven, en de betekenis die het voorwerp met zich meebrengt kan van grote emotionele en spirituele waarde zijn binnen de familie. Het voorwerp kan een sieraad, kris, een batikdoek, beeld of instrument zijn, elk item met speciale betekenis voor degene die hem doorgeeft.
Tijdens het Wahyu Pusaka Festival, afgelopen weekend in dierenpark Taman Indonesia, stond de kris centraal, een Indonesische dolk met een bijzonder bladpatroon (pamor) waar een bepaalde energie van uitgaat. Een delegatie vanuit het kraton (paleis) van Surakarta, waaronder de kroonprins, en de Empu, de traditionele krissensmid, was speciaal gekomen om diverse lezingen en masterclasses te geven om de leergierigen informeren over de wereld van de kris, en de daarbij behorende culturele tradities (adat). Niet alleen geeft de kris de eigenaar persoonlijke kracht om in zijn levenstaak te voorzien, ook wordt de kris gebruikt als boodschapper (rondom huwelijken en oorlogen) en als communicatiemiddel. Alleen al de manier waarop een kris gedragen wordt, geeft een bepaald signaal af naar de toeschouwers. Het is een verfijnde non-verbale communicatie waar geen woord aan te pas komt.
Maar wat mij vooral opvalt is de aandacht en de liefde die de kris van de eigenaar ontvangt. Elke maand wordt de kris aan de hand van een kalender ritueel onderhouden, gewassen en gereinigd. Hierbij wordt gemediteerd, gebeden en gezongen. Letterlijk wordt de energie van de eigenaar overgedragen aan de kris middels handelingen, mantra’s en liefdevolle aandacht. En alles wat je aandacht geeft groeit, en wordt waardevoller. Net als een batikdoek die met de hand stip na streep wordt getekend, en weer geverfd en weer getekend met was. Maandenlang gaat daar concentratie, arbeid en aandacht in. En dat gevoel ken ik zeker. Het gevoel van liefde en aandacht, dag in, dag uit, de energie van mijn moeders handen in de aarde, van mijn vaders voeten richting zijn vogels. En nu ook wij, Diederik mijn broer, die elke ochtend weer zijn tuin doorloopt, zijn dieren bekijkt, een balkje weer rechtzet, en het onkruid verwijderd. En ondergetekende, zuinig op elk klein stukje, genietend van de liefde en verhalen die er uit voortkomen.
En ook dit weekend kreeg ik van meerdere bezoekers terug; we voelen de passie en liefde van jullie park. Meerdere mensen voelden de aanwezigheid van onze moeder. En dat geeft zoveel kracht, zoveel energie. En nu is het mij duidelijk. Dát is mijn pusaka, onze tuin, de Taman.
Marlisa Wareman
Mede-eigenaresse dierenpark Taman Indonesia
