Weduwnaar op je 39e. Rouwen om wat er straks niet meer is terwijl je vrouw nog springlevend is. Patrick Neumann verloor zijn vrouw Ghislaine Pierie ruim twee jaar geleden aan kanker. In de terminale fase van haar ziekte pushte ze hem om na haar overlijden gelijk door te gaan met leven. ‘Het rouwen was al begonnen op het moment dat ze ziek werd. Na haar dood had ik al veel verwerkt’ zegt Patrick. Nog voor het eerste rouwjaar erop zat stond hij met zijn eerste solo theatershow Niets dan goeds op de bühne.
Toen ik je vorig jaar interviewde over jouw theatershow, kwam je wat manisch op mij over. Te vrolijk, om eerlijk te zijn.
‘Toen Ghislaine overleden was had ik het gevoel: nu is het mijn beurt. Er ontstond een levensvuur en ik wist helemaal niet hoe ik met dat vuur moest omgaan. Het zorgde voor heel veel onrust. Aan de ene kant was ik met mezelf bezig, wat heel leuk was. Maar aan de andere kant wilde ik ook weer die allemansvriend zijn. Ik wist hoe dat moest, daar was ik altijd goed in geweest. Ik raakte dat – na haar overlijden – helemaal kwijt. Normaal gesproken was ik geïnteresseerd in mensen, voelde hun energie aan en was altijd benieuwd naar hoe het met ze ging. Dat was weg. Ik had het empathisch vermogen van een blok beton.
Het was heel raar, aan de ene kant heb je je vrouw verloren, aan de andere kant voel je dat vuur branden en ga je een theatershow vullen over de dood. Ik probeerde bewust haar naam als actrice zo min mogelijk op de voorgrond te laten komen, dat vond ik wel zo respectvol. Daarom ben ik op den duur ook met de show gestopt. Het werd namelijk steeds groter en ik werd steeds meer geboekt door theaters. Dan wordt kaartverkoop belangrijk en moet je op een gegeven moment wel iemands naam gaan noemen. Het voelde op een gegeven moment gewoon niet meer goed. Daar had ik de voorstelling niet voor gemaakt. Hoewel Ghislaine tijdens haar ziekbied grapte dat ik vooral aan haar moest gaan verdienen als ik de kans kreeg. “Ik ben toch dood”, zei ze dan.
In die periode kwam mijn zwaarmoedige kant naar buiten. Die had ik altijd wel, maar nu had ik geen filter meer. Ik had het heel erg druk met de show en daarnaast mijn ‘gewone’ baan. Vroeger kon ik dat wel goed, alle ballen hooghouden en iedereen pleasen. Ik dacht dat mijn loyaliteit naar anderen mijn superpower was. Maar na Ghislaine’s overlijden richtte ik me heel erg op mezelf. Het grappige is dat iedereen in mijn omgeving altijd zei dat ik me meer op mezelf moest gaan richten in plaats van op anderen. Doe ik dat dan eindelijk, blijken ze dat niet zo leuk te vinden! Eigenlijk willen jullie helemaal niet dat ik verander he, zei ik ze. Mijn vrienden zeiden “Nee, eigenlijk niet!” Kijk dat vind ik leuk, die eerlijkheid.’
Hoe heb je de theatervoorstelling beleefd als je zo terugkijkt?
‘Het schrijven ervan was helend. Ik kreeg na afloop vaak ook rouwverhalen van het publiek te horen, wat heel bijzonder was. Tegelijkertijd was dat zwaar en ook een reden om te stoppen, want ik ben niet de therapeut van rouwend Nederland, en dat gevoel had ik soms. Mensen vonden het moedig dat ik zo open en direct over mijn rouwproces durfde te vertellen op het podium. Maar ik hoorde ook dat iemand die hetzelfde heeft meegemaakt, boos en gekwetst in de zaal zat. Daardoor was ik echt bang dat ik iets verkeerd had gedaan. Ik besefte dat het ook een ander gevoel kan oproepen. Niet iedereen staat hier hetzelfde in. Ghislaine en ik hebben het ziekteproces ook écht anders aangepakt. Daarnaast was haar dood – met mijn misbruikverleden – niet het ergste wat ik heb meegemaakt. Dat zei Ghislaine ook terwijl ze doodziek was: “Niemand zet je onder druk, niemand zit aan je. Ik ga dood en dat is alleen maar verdrietig. Punt.” Dit is de meest belangrijke zin uit de hele rouwperiode. Ik kan wel doen alsof het ‘t ergste is wat is heb meegemaakt, maar dat is het gewoon niet. Ik heb me eenzaam gevoeld en dat was naar, maar meer ook niet. Ik snap wel dat het voor de omgeving heel lastig kan zijn als iemand er zo in staat.’
Maar toch begon je te wankelen.
‘Alles was een grote soep. Dus heb ik hulp gezocht bij een therapeut, daar ben ik heel makkelijk in. Ik wilde weten hoe het was om gelukkig te zijn. Maar na drie sessies vroeg ze hoe ik nu naar mijn hulpvraag keek. Ik realiseerde me dat ik eigenlijk nooit echt intrinsiek gelukkig ben geweest. Ik kreeg wel energie van andere mensen, maar nooit vanuit mijzelf. Na de dood van Ghislaine ging ik mezelf terugtrekken. Mensen zijn me heel vaak kwijt geweest, ik had er gewoon geen zin meer in. Zij konden niet met mij omgaan en andersom. Ik merkte dat ik van jongs af aan al in de pas ben gaan lopen. Als je Indisch bent wordt dat aanpassingsgedrag je wel aangeleerd, daar zijn we meester in. Maar aanpassen ging niet meer.
Denk je niet dat mensen aan het wachten waren wanneer jouw rouw ging beginnen?
‘Misschien wel, maar ik had al gerouwd. Wel heb ik absoluut te vroeg gepiekt; ik had nooit na een maand weer aan het werk moeten gaan. Maar je pakt een draad op, al heb je geen idee welke draad dat is. Als je vervolgens dan toch een paar keer onderuitgaat, wordt het begrip langzaam minder. Het ging toch goed? Ik was ongrijpbaar. Ik vind het heel jammer dat Ghislaine er niet meer is, en denk met heel veel liefde aan haar terug. Maar waar ik het meeste last van had was dat ik mijn draai niet kon vinden. Rouw is heel eenzaam. Het is vijftien jaar van je leven, dat wordt weggerukt. Maar wat zo gek is, volgens Ghislaine leefde ik met de handrem erop. En nu was de rem weg; daarom durfde ik ook te daten, speelde ik beter piano en voelde ik me voor het eerst in mijn leven thuis op het podium. Tegelijkertijd was het voor iedereen wennen.
Vorig jaar heb ik een aantal knopen doorgehakt. Een andere baan, rustiger leven en ik ben in mijn eentje naar Indonesië gereisd om mijn shit te dumpen. Toen ik daar landde had ik de klassieke aankomst van een Indo die voor het eerst naar Indonesië gaat: de huilbui. Het was helemaal niet mijn eerste keer, ik ben er vaak genoeg geweest, maar het was wel de eerste keer alléén. Ik moest altijd lachen als mensen vertelden dat ze moesten huilen. En toen stond ik bij de bagageband en schoot ik helemaal vol. Ja hoor, dacht ik, daar gaat-ie. Nou had ik mijn shit al binnen een uur na aankomst gedumpt.
Ik besloot: ik ga mijn best-off toertje doen. Naar plekken waar ik met Ghislaine ben geweest, en naar mensen die we hebben ontmoet en met wie ik nog contact onderhield. Soms twijfel je wel eens; zijn het nou vrienden op afstand of ben ik in hun ogen nou gewoon een klant. Maar ik bleek familie voor ze te zijn. Heel bijzonder.
Ik was benieuwd hoe ik me twee weken later zou voelen. Vroeger ging ik de eerste twee weken alleen naar Indonesië en daarna haakte Ghislaine altijd vier weken aan. Ik dacht, misschien ga ik na die twee weken dan eindelijk rouwen, als ik ging beseffen dat ze dit keer écht niet komt. Maar het kwam niet. Ik voelde me niet eenzaam en niet alleen en kwam helemaal zen terug.’
Het is nu twee jaar geleden dat ze overleed, hoe voel je je nu?
‘Het tweede jaar is het lastigst. Iedereen – en ik ook – is wel een beetje weduwnaar-moe. Het is zoals ik zei, een eenzaam proces. Mensen missen soms de oude Patrick. In mijn geval heb ik het hele rouwproces samen met Ghislaine al doorlopen. Dus toen het zover was dat de rest moest beginnen met rouwen, liep ik eigenlijk al op de troepen vooruit. Het eerste jaar snapt iedereen het nog en laten ze je wat met rust. Ze sparen de feedback op die ze je eigenlijk willen geven. Maar na een jaar kreeg ik ineens al die feedback over me heen. Wat ze vervelend, lastig of moeilijk vonden aan me. Dat vond ik lastig, maar ik was ook dankbaar voor die feedback, want ik vroeg er zelf naar.
Ik besloot een paar knopen door te hakken, een andere omgeving op te zoeken. Mijn werk was altijd mijn passie, maar dat vervaagde. Mijn moeder – die altijd voor veiligheid kiest – zei dat ik ander werk moest gaan zoeken. Ze zag dat ik niet gelukkig was. Precies op het juiste moment kwam er een geweldig aanbod van mijn oude opleiding Docent Theater in Leeuwarden. Nu geef ik daar les én ben ik collega van mijn oud-docent en inmiddels vriend, die Ghislaine en mij ooit bij elkaar heeft gebracht. De cirkel is rond.’
Heb je inmiddels ontdekt wat geluk is?
Dat vuurtje dat aanging na Ghislaine’s dood, zie ik nu als geluk. Want het brandt nog steeds, ook op slechte dagen. Het vuurtje dat zin in het leven heeft. Ik dacht vroeger nooit echt na over de toekomst, ik leefde echt met de dag. Dit was nu allemaal anders en nieuw. Ik had mezelf nog nooit de vraag gesteld: wat wil ik nou eigenlijk? Ik kan me voorstellen dat het voor de omgeving heel vervelend was dat ik al zo snel na Ghislaine’s dood bezig was met de toekomst, best snel ging daten en verliefd werd. Wat uiteindelijk trouwens niet werkte.
Die vrouw heeft al mijn shit over haar heen gehad en ik heb al haar vlinders doodgeslagen. Ik was te open als ik mijn mond had moeten houden en te gesloten als ik iets had moeten delen. In mijn hoofd had ik na het overlijden echt het idee dat het leven én de liefde nu eenmaal gedoe is. Toen de relatie over was zei mijn beste vriend: “Ze heeft het ons makkelijk gemaakt, doordat zij alle zorgen en jouw ellende op haar bord kreeg.” Dat vind ik nog steeds heel erg heftig. Daar had ik haar nooit mee mogen opzadelen.
Nu heb ik sinds een tijd een relatie en ik ga het niet meer half doen. Ik wil iets wat écht samen is en in basis duurzaam. En dat is me overkomen met Floor, en dat is superfijn. Alles gaat automatisch. Ik was vergeten hoe makkelijk liefde mag zijn.
Voordat ze doodging zei Ghislaine dat ik vooral iemand moest vinden die lief voor me is, zoals ik dat ook altijd voor haar was. Dat is altijd een belangrijke graadmeter. En Floor ís lief. Ik gun het mezelf nu, en ik gun haar mijzelf ook. Ik heb nu iemand gevonden met wie ik alles kan delen, ook halve gedachtes, zonder dat ik me op zijn Indisch hoef aan te passen en dat is heel bijzonder. Ik heb mezelf gelukkig gemaakt.’
‘In Let’s Talk gaat Jess Anthonio in gesprek met mensen die iets te vertellen hebben.’
