Of ik me schuldig voel of schaam, omdat ik van mijn vader hield of misschien nog hou?
Misschien.
Een oorlogsslachtoffer die dader werd. Een wrede vader. Kon ik hem in die momenten wel vader noemen? Papa, ik noemde hem papa. Mijn hoofd in conflict met mijn hart.
Papa, die ook een broer, oom, zoon, echtgenoot, opa, buurman, vriend, collega, kennis, ingenieur, uitvinder, gehandicapte, misbruiker en misschien nog zoveel meer was. Daden die een sluier van schaamte over mijn bestaan wierpen. Was ik een verrader die een smet wierp over de zijne?
Speelde ik vals door het veinzen dat ik deel uitmaakte van een ogenschijnlijk gelukkig gezin? Zien is geloven. En nu ligt de dader op het kerkhof.
Zijn nalatenschap een ruïne, dat jaren van archeologisch zelfonderzoek vergde. Als een diepzeeduiker duikend in de spelonken van twijfel, angst en hartzeer. Om terug aan de oppervlakte naar adem te happen, verdwaald en verloren. Groene dromen dromend van jaloezie bij het zien van liefhebbende vaders die aan de keukentafel vrijuit filosofeerden met hun volwassen dochters. En ik met mijn ingehouden smeulende woede, telkens stukjes van mezelf wegsmolt. Onzichtbaar. Schijnveilig in mijn onzichtbare bestaan. Ik hield mij staande door een leugen, die ik mijn vader aan zijn sterfbed toefluisterde, en een gedane belofte aan mijn moeder die nog ingelost moest worden.
Was het eenvoudiger geweest als ik over hem zou lezen in de krant, met een foto en een zwart balkje over zijn gezicht? Zou ik het slachtoffer zijn en hij de dader, de pleger. Werd hij veroordeeld en had het recht gesproken. Kon ik alles achter me laten, verdergaan met mijn leven. Gewoon weer oppakken en door. Een eendimensionaal figuur die alleen als monster werd betiteld, die huisde tussen twee pagina’s dat uiteindelijk bij het oud papier zou eindigen.
Mijn multidimensionale vader was een Indo. Net zoals ik. De Indo-dochter die angstvallig schuilde in de schaduw van haar oorverdovende stilte. De Indo verloochend, door zelf de stilte in mij een prominente plek te geven in mijn eigen gezin. Wat ik wilde voorkomen is daardoor juist gebeurd, het ontwijken, niet benoemen. Soedah, laat maar. Ik had mijn eigen doofpot gecreëerd ten koste van mezelf en mijn gezin. Een sluier van zwijgzaamheid werd als een misplaatst familie-erfstuk in ere gehouden door generaties heen. Tot ik mijn innerlijke schreeuw niet langer kon negeren.
Wilde ik mijn gesnoerde stilte aan mijn kinderen doorgeven? Durfde ik naar mijn pijn te kijken, dat daar diep binnen in mij nog smeulde? Al lopend raapte ik elk ontheemd en gekwetst woord op terwijl het ochtendlicht ze in een tedere omarming nam. Warmte verdreef de kilte. Onzekere stappen die steeds steviger werden en uiteindelijk afscheid namen van uitgesleten voorouderlijke dwaalpaden.
Vetgedrukte woorden, met hier en daar een uitroepteken, die onbeschaamd hun plek innamen. Waarmee ik het ongezegde diep binnen in mij wakker schreeuwde. Luid. Met rechte rug en opgeheven hoofd oordeel en verantwoording passeerde. Trots, dansend van woord naar woord en ik met zachte kracht mijn recalcitrante, ongecensureerde vrouwelijke zelf mag zijn. Dwars door pijnlijke herinneringen en verhalen heen. Pijn die zich vertakte in mijn lijf, dat in beginsel nooit de mijne was. Nu verpakt in een pen als mijn trouwe vriend, in liefde teruggeven aan jou papa.
Mijn vertaalslag van mijn ziel naar jou. Vrij.
Sabby Camerik debuteerde vorig jaar met haar aangrijpende boek Rauw Blauw.
‘Eén stem van moed, bevrijdt vele stilzwijgende herinneringen. Rauw Blauw roert de ziel in ongekende eerlijkheid.’ Moesson
